MARIAN PYREK - POLSKA  


* Garwolak we ...

 

 

 

 

 

 

 

"Pomyleniec Lwowski"
Danuta Skalska

część I
opis wybranego bohatera


2010 r. - Danuta Skalska z Martyną Cieślik i Małgosią Bernacką; foto: Marian Pyrek

Jesteśmy dwiema zwykłymi dziewczynami ze Śląska, a dokładnie z Katowic. Jedna z nas, Martyna ma 14 lat i uczęszcza do Gimnzjum Nr 2 w Katowicach, natomiast Małgosia ma lat 15 i uczy się w Gimnazjum Nr 2 w Chorzowie .
Jak wszystkie dziewczyny w naszym wieku lubimy śmiać się i żartować, a naszą pasją jest śpiew, taniec i step. Obie od wielu lat należymy do zespołu wokalno- tanecznego "Ychtis", który w swoim repertuarze wsród wielu innych utworów, ma również piosenki lwowskie, które poznałyśmy dzięki Pani Danucie Skalskiej . To Ona nauczyła nas lwowskiego "Bałaku" i zaszczepiła w nas fascynację jedynym w swoim rodzaju miastem - Lwowem, zaraziła lwowskimi piosenkami, ale także związaną z nimi historią , zaprowadziła na Cmentarz Łyczakowski i Orląt Lwowskich i nauczyła - że trzeba być ciekawym świata i swojej ojczystej historii, dlatego w naszej ocenie jest najlepszą kandydatką do konkursu "Szukamy bohatera".

Danuta Skalska 45 lat temu, archiwum rodzinne

Nasza bohaterka, pani Danuta Skalska urodziła się 25.06.1945 roku we Lwowie, ale wkrótce będąc jeszcze małym dzieckiem wraz z rodziną musiała opuścić swoje miasto. Zgodnie z postanowieniami Konferencji jałtańskiej (4-11 luty 1945) miasto Lwów zostało włączone do ZSRR (Ukraińska SRR), a jego polską ludność wysiedlono. Odtąd Lwów dorastał wraz z nią i stawał się marzeniem, aby kiedyś tam powrócić. Rodzice stale opowiadali o Lwowie, i im była starsza , tym chciała więcej o nim wiedzieć ale sporo lat musiało jeszcze upłynąć , zanim mogła zobaczyć Królewskie Stołeczne Miasto Lwów, które od 1991 r. weszło w skład niepodległej Ukrainy. Po latach pani Danuta wspomina w krótkim opowiadaniu "Mój Bytom - mój Lwów": Nasz był kufer. Najważniejszy mebel w domu. Najważniejszy - bo ze Lwowa.

- Niedługo będziemy wracali. - Wyjaśniał tato, kiedy pytałam, dlaczego nie rozpakowuje go do końca. Stawiał mnie na tym kufrze i tłumaczył, że jeszcze trochę, że wpierw muszę ciut urosnąć i, że dopiero wtedy wrócimy z powrotem do Lwowa.

- Cóż to za miasto, ten Lwów? - Myślałam po dziecinnemu. - Pewnie musi być niezwyczajne, takie jak z bajki. Nie mogło być inaczej, skoro dzień w dzień rodzice o nim mówili. A kiedy przychodziła niedziela i zjeżdżała z Gliwic rodzina na czele z moją mamą chrzestną, dla swej krągłości zwanej ciocią Bańdziuchową - no to był Lwów, Lwów i tylko Lwów. Z ogniem w oczach wszyscy opowiadali o niezwykłych miejscach w tym niezwykłym mieście....Słuchałam tego z zapartym tchem i w wyobraźni wędrowałam wraz z nimi. Były łzy...i niezmienne: - Daj Boże, na następny rok będziemy z powrotem
w DOMU... ..A potem zaczynali śpiewać...
Ciiiiii.... - uciszał ojciec, kiedy ktoś z rodziny rozochocił się i śpiewał zbyt głośno - i dodawał zaraz: - Ściany uszy mają. Nie mogłam tego pojąć. Gdzie są te uszy na ścianach
i dlaczego o tym bajecznym Lwowie nie wolno głośno śpiewać?

Starka Maryjka z małą Danusią i bajtlami z placu; archiwum rodzinne

Z  Ryszardem Mosingiewiczem późniejszym "Szczepciem" w pamiętnym 1989 roku, współzałożycielem kabaretu "Pacałycha'' , poznali się w pierwszej klasie szkoły podstawowej i rychło znaleźli wspólną pasję: odkrywanie historii i piosenek o ukochanym rodzinnym mieście, skąd pochodzili . Mała Danusia w wieku dziesięciu lat rozpoczęła swoją przygodę z teatrem w Teatralnym Studiu Młodzieżowego Domu Kultury w Bytomiu . O gromn ym przeżyciem pani Danusi w wieku nastolatki były występy na scenie Opery i to doświadczenie miało duże znaczenie w jej dalszym dorosłym życiu. Danuta Skalska, tak jak my, dorastała w zespole śpiewając i tańcząc, jednym słowem wychowywała się w nim. Wiele lat później od 1992 - 1997 pracowała jako dyrektor w tym samym domu kultury, w którym uczyła się sztuki aktorskiej jako dziecko. Chciała skończyć studia aktorskie, jednak życie pokierowało ją inną drogą . P amiętając słowa swojego taty, który powtarzał - pat rz na moje spracowane ręce - robiła wszystko żeby zdobyć gruntowne wykształcenie:

1963-1964 Uniwersytet Jagielloński - Kraków / Wydział Filozoficzno-Historyczny

1964 - 1965 Polskie Towarzystwo Ekonomiczne / Studium Ekonomiki Przemysłu

1966 - 1968 Studium Nauczycielskie - Cieszyn / Wydz. Wychowania Muzycznego

1975 - 1979 Uniwersytet Śląski - Katowice / Wydział Filologiczny Filologia Rosyjska

1983 - 1984 Uniwersytet Jagielloński - Kraków / Wydział Filozoficzno-Historyczny

Instytut Socjologii - Studium Podyplomowe

1986 - 1986 Kijowski Państwowy Lingwistyczny Uniwersytet / Instytut Językoznawstwa
i Literatury Studium Podyplomowe W 1968 r. została nauczycielką j. rosyjskiego i muzyki i szybko zdobyła sobie wielkie zaufanie i sympatię uczniów. W tamtych latach, kiedy pewne tematy stanowiły tabu - na lekcjach i spotkaniach we własnym domu opowiadała o trudnych kartach naszej historii:
o Katyniu, wypędzeniu, Sybirze i prawdziwym obliczu "przyjaźni polsko-radzieckiej".
W tamtych czasach był to akt odwagi, ale ufała swoim uczniom, a oni to doceniali. Nikt jej nigdy nie zakapował. Wychowankowie Pani Danusi do dzisiaj cenią ją za wspaniałą postawę, kiedy narażając się na przykre konsekwencje, nawet utrat ę pracy, pozwoliła całej klasie opuścić lekcje, aby w dzień pierwszej wizyty Papieża Jana Pawła II w Polsce, mogli oddać się modlitwie i uczestniczyć w spotkaniu z Wielkim Rodakiem.

Postawa życiowa pani Danuty jest nacechowana patriotyzmem i rzadko dziś spotykanym poszanowaniem własnych korzeni . Była jednym z założycieli nauczycielskiej "Solidarnosci" i działaczem Komitetów Obywatelskich. W czasie stanu wojennego organizowała akcje pomocy dla internowanych  i ich rodzin m.in. dla Zenona Pigonia późniejszego posła na Sejm I kadencji.

Pani Danuta Skalska od kilkudziesięci u lat działa na rzecz społeczeństwa i przyświeca jej ważny cel, aby uchronić od zapomnienia tradycje i kulturę Kresów Wschodnich i jednocześnie pielęgnować różnorodność kulturową regionu. Prowadzi akcje edukacyjne wśród młodzieży ale żeby trafić do serc nie tylko Kresowian uczy i bawi publiczność poprzez Kabaret "Pacałycha", dla któr ego również sama pisze scenariusze i występuje jako aktorka w roli " Cioci Bandziuchowej".

Scenariusze kabaretowe i estradowe o tematyce lwowskiej:
2006 "KRESY - PAMIĘĆ - TĘSKNOTA"; 2005 "Ta - joj, Europo!" ; 2004 "Big brother - contra "Pacałycha" ; 2002 "Ta - joj, Ameryko!"; 1998 "Tylko w Mrągowie"; 1996 "Serce batiara" ; 1993 "Bal u cioci Bańdziuchowej" ; 1989 "Ni ma jak Lwów" .

Były też scenariusze i produkcja filmowa i telewizyjna.

Dlaczego mówią o niej z wielką serdecznością: "POMYLENIEC LWOWSKI"? Bo jest osobą pozytywnie zakręconą na tym właśnie punkcie i człowiekiem działającym z ogromną pasją.

Ta p asja rodzi w niej wiele inicjatyw . I tak : stała się współzałożycielem "Światowego Kongresu Kresowian", w którym pełni funkcję rzecznika i p rezesem założonego przez siebie w 1988 r. "Towarzystwa Miłośników Lwowa" zrzeszającego blisko 3 tysiące członków. Nieustannie bierze udział w różnych akcjach, takich, jak: ratowanie Cmentarza Orląt Lwowskich, stała pomoc charytatywna Polakom na Kresach i dzieciom śląskim we współpracy ze Związkiem Ślązaków w Ameryce Pólnocnej, a od 1997 r. działając jako pełnomocnik w Komitecie Pomocy Niepełnosprawnym Dzieciom w Polsce z siedzibą na Florydzie, którego jest współzałożycielem wraz z Czesławem Kowalewskim z Florydy. Organizuje wyjazdy niepełnosprawnych dzieci na bezpłatne leczenie operacyjne w Shriners Hospital (USA) , akcje humanitarne na rzecz pomocy Polakom na Kresach, koncerty charytatywne, kolonie letnie dla najbiedniejszych polskich dzieci z Kresów i ze Śląska , na które miałyśmy okazje również pojechać. Jest także radną RM Bytomia i dziennikarzem, redaktorem "Lwowskiej Fali" w Polskim Radiu w Katowicach.

Pokonywane w okresie PRL-u p rzeszkody i trudności były nie lada wyczynem, chociaż dzisiaj nam trudno to sobie uświadomić słuchając opowieści pani Danuty o szarej rzeczywistości tamtych lat. A wszystko, co robiła i nadal czyni dla swojego kochanego rodzinnego miasta i dla ludzi oczekujących pomocy ma też trwały ślad w życiu zawodowym i twórczości publicystycznej.

PUBLIKACJE, SCENARIUSZE, WYDAWNICTWA, ODCZYTY
2006 - do nadal - redagowanie "Lwowskiej Fali" w Polskim Radiu Katowice

2006 Scenariusz spektaklu multimedialnego: "Mózg na ścierce czyli dwa łyki Ameryki" (premiera 20.XII.2006 Opera Śl. - Bytom)

2005 - do nadal. Szkoły średnie w Katowicach, Myszkowie, Będzinie i Bytomiu.

Cykl odczytów: "Polska na Kresac h

2004 Wydanie polskie książki " Mózg na ścierce czyli dwa łyki Ameryki"

2003 Wydanie amerykańskie w/w publikacji

2006 - 2002 Panorama Polska - Edmonton; Gazeta Lwowska - Lwów; Polonian Echo - Floryda Cykl reportaży z życia Polaków na Kresach.

1996 Kongres Polonii Amerykańskiej - Okręg Floryda , Instytut im. Romana Dmowskiego - Chicago odczyty " Kresy wczoraj i dziś"

1994 - 1995 Dziennik Związkowy - Chicago cykl reportaży z życia Polonii pod wspólnym tytułem "Mózg na ścierce - czyli dwa łyki Ameryki"

1994 Instytut im. Romana Dmowskiego - Chicago odczyty " O Kresach - nie tylko dla Kresowian".

1994 Kongres Polonii Amerykańskiej - Chicago Cykl odczytów: "Polska na Kresach"
i
"Polaków na Kresach portret własny" .

1997 Teatr Polski w Chicago - udział w spektaklu "Betlejem Polskie" L. Rydla

1995 Teatr Polski w Chicago - udział w musicalu "Ania z Zielonego wzgórza"

1992 - 2002 Radio Rodło - Bytom i Planeta FM - redagowanie "Lwowskiej Fali"

Za swoją postawę pani Danuta jako jedyna, mieszkająca stale w Polsce, jest wyróżniona w publikacji "Polonii portret własny", prezentującej sylwetki osobistości polonijnych z Chicago. I kiedy przyglądamy się temu, co zdołałyśmy usłyszeć od pani Danusi, podczas licznych spotkań w czasie prób przygotowując naszą płytę "Sercem we Lwowi" i występując u boku "Cioci Bandziuchowej" na koncertach i robiąc wywiady do konkursu, jawi się nam obraz wspólczesnej bohaterki, co dostrzegają też inni .

OSIĄGNIĘCIA I NAGRODY

Polonia Mater Nostra Est - 2009 za krzewienie tradycji i kultury kresowej, organizację pomocy humanitarnej dla Polaków na Kresach

Fundacja PRO PUBLICO BONO - Konkurs na najlepsze inicjatywy obywatelskie - VIII edycja - 2006 r. Nagroda za inicjatywę obywatelską w dziedzinie: KULTURA I DZIEDZICTWO NARODOWE, za program autorski " Przywrócić pamięci pokoleń w kraju i za granicą historyczne i kulturalne dziedzictwo dawnych Kresów Wschodnich RP" .

Prezydent Bytomia - MUZA 2005 - nagroda za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury

Prezydent Bytomia - medal miasta Bytomia - 2004 za szczególne zasługi dla miasta

Prezydent Bytomia - medal 750 lecia Bytomia za działalność artystyczną

Liga Kobiet Nieobojętnych - medal i tytuł: Bytomianka czerwca 2005 za działalność artystyczną i charytatywną.

Kongres
Polonii Amerykańskiej - 2004 jako jedyna, mieszkająca stale w Polsce, wyróżniona w publikacji "Polonii portret własny", prezentującej sylwetki osobistości polonijnych z Chicago.

100 najbardziej znanych kobiet na Śląsku
- wyróżniona w rankingu dziennikarskim 2004.

Commitee
for Crippled Children - Floryda 2003 Special Artistic and Humanitarian Award - za organizację i prowadzenie koncertów na rzecz pomocy niepełnosprawnym dzieciom.

Trasa koncertowa w USA
(Chicago - Floryda 2003) - na cele charytatywne z własnym zespołem kabaretowym i własnym programem "Ta -joj, Ameryko!" .

"Who's who in Poland"
- wpisana do rejestru w 2002 roku .

Światowy
Kongres Kresowian - Praemium Honoris Cresovianae - 1999 r. - za działalność na rzecz krzewienia tradycji i kultury kresowej.

Kongres
Polonii Amerykańskiej - 1996 Polonijny "Oscar" - za wybitne osiągniecia artystyczne.

Prezydent Rzeczypospolitej - 1989 - Złoty Krzyż Zasługi - za pracę pedagogiczną.

część II
Pomysł na to jak można, w ciekawy sposób,
przedstawić wybraną przez nas postać.

Konkurs "Szukamy bohatera" rozpoczął się 11 listopada 2009 roku w 91 rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości, a 11 listopada 2010 r. obchodzić będziemy 90 . Rocznic ę odznaczenia miasta Lwowa Orderem Virtuti Militari.

Przedstawiając się na wstępie niniejszej pracy wspomniałyśmy, że obydwie jesteśmy z zespołu wokalno - tanecznego "Ychtis" i bliskie sercu są nam występy oraz spotkania z ciekawymi ludźmi. Zauważyłyśmy, że naszym piosenkom często towarzyszy ogromne wzruszenie publiczności , ale należało by sobie zadać pytanie , dlaczego tak się dzieje? Kilkakrotnie zdarzyło się, że pani Danuta Skalska również brała udział w tych występach w roli konferansjerki lub śpiewając razem z nami, co też zostało zarejestrowane w studio, kiedy nagrywałyśmy płytę, pt.: "Sercem we Lwowi".

Danuta Skalska i Ychtis w Garwolinie, 2008 r. foto: Marian Pyrek

To właśnie nasza "Bohaterka" podjęła się współpracy z opiekunami zespołu i przygotowała nas do nagrań w studio i występów estradowych , ucząc właściwej interpretacji piosenek lwowskich. Była to ciężka praca, ale także wielka przyjemność poznawania czegoś, co w dzisiejszych czasach wśród młodzieży nie jest na topie, ale dla wielu ludzi jest całym ich życiem. Podczas wspólnych spotkań i prób wypełnionych wspomnieniami poznawałyśmy historię Lwowa i wydarzenia związane z tym miastem i Polską. Efektem tej pracy była wydana w 2008 r. płyta z piosenkami lwowskimi, ale także udział w Ogólnopolskim Festiwalu Piosenki Lwowskiej i "Bałaku" Lwowskiego, Kraków 2009, a następnie współpraca przy powstawaniu spektaklu "Garwolak we Lwowie" z okazji Święta Odzyskania przez Polskę Niepodległości; premiera: 11 listopada 2009 r. Występy z zespołem "Ychtis" w kraju i za granicą , np : we Lwowie z okazji Święta Konstytucji 3 Maja, podczas Uroczystości wręczenia Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski z Gwiazdą, przyznanego pośmiertnie przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Tadeuszowi Chciukowi - Celtowi, która odbyła się 5 września 2008 roku w Konsulacie Generalnym RP w Monachium oraz liczne przyjmowane ze wzruszeniem występy, także na trasie tournee w USA i Kanadzie, a przy tym wielka radość w sercu, gdy ludzie na koncertach płaczą i biją brawo na stojąco, kiedy śpiewamy, np.: "Wierne Madonny" czy "Batiary i Antki" są w ogromnej mierze zasługą pani Danusi Skalskiej. B ez niej nie miałybyśmy zaszczytu cieszyć się owacjami na stojąco i zaproszeniami na wiele różnych uroczystości o tematyce kresowej.

Danuta Skalska z Ychtis we Lwowie", 2009 r. foto : Marian Pyrek

Pani Danuta Skalska nie jest typowym bohaterem walczącym z karabinem w ręku, aczkolwiek wielu ludzi akceptuje wyłącznie taki typ bohaterów. Dla nas bohaterem jest także osoba mające idee wolnościowe w warunkach pokoju i dążąca do prawdy historycznej, przeciwstawiająca się nakazom i obowiązującym doktrynom, zakłamującym najnowszą historię. To również zaangażowanie w kształtowani e postaw młodzieży i ich edukacj ę oraz serdeczność okazywana dzieciom i kierowanie ich uwagi na sprawy zdawałoby się - mało znaczące w dzisiejszych czasach i w życiu młodzieży, a mianowicie : na odkryw anie własnych korzeni, które należy pielęgnować i szanować.

Forma przekazu za przyczyną piosenki jest ciekawa i przyjemna , zwracająca uwagę na bogactwo treści, ale również i samej mowy "Bałaku" lwowskiego i porównań z gwarą śląską. Śpiewając lwowskie piosenki często staramy się dogłębnie zrozumieć zawarte w nich treści, aczkolwiek jest to dla nas trudne. Piosenki lwowskie pomimo ich żywej i łatwo wpadającej w ucho muzyki zawierają zawarte w treści przeżycia wielu ludzi mieszkających na Kresach, o których wspomniałyśmy wcześniej. Przeżycia , te dobre, gdy ich bohaterowie bawili się i tańczyli przy skocznej muzyce, ale również te tragiczne , wojenne.

Celem konkursu jest przywrócenie bohatera pamięci społeczeństwa , a skoro tak, warto już dzisiaj zapisać dokonania i postawę pani Danuty, aby stała się wzorem dla młodzieży chcącej rozwijać swoje , niekoniecznie artystyczne , pasje.

Dlatego wspólnie uważamy, że pani Danuta Skalska zasługuje na miano bohatera
i chciałybyśmy zaproponować formę promocji w sposób, który już doświadczamy poprzez koncerty , ale przede wszystkim w formie wydawnictwa płytowego, które jest trwałym śladem mogącym służyć przez wiele lat, trafiając pod strzechy jak i do bibliotek.

Nagranie płyty CD , ( będącej kontynuacją zrealizowanego już wcześniej pod okiem bohaterki projektu - płyty "Sercem we Lwowi" ) cz . II. byłaby trwałym śladem łączącym realizację nagrań szczególnych, bo lwowskich piosenek z postacią pani Danuty Skalskiej, która podjęłaby się redakcji tej płyty, tj. doboru repertuaru i nauki interpretacji piosenek
i podobnie jak wcześniej, we wspólpracy z opiekunami zespołu przygotowała dzieci do nagrań studyjnych i występów.

Pani Danusia mogłaby też wspólnie zaśpiewać lub słowem zarejestrowanym na ścieżce płyty opowiedzieć o "Lwowie w piosence ". My natomiast w opisie - wkładce do płyty chciałybyśmy przedstawić sylwetk ę pani Danuty wskazując na hasło: "UCHRONIĆ OD ZAPOMNIENIA TRADYCJE I KULTURĘ KRESÓW WSCHODNICH II RP "; - cel, który przyświeca życiu bohaterki . A reakcja publiczności, która miała już okazję posłuchać wykonań piosenek lwowskich z płyty "Sercem we Lwowi" motywuje nas , by w "poszuk iw aniu bohatera" zwrócić uwagę również naszym rówieśnikom jak i starszym dorosłym na osobę pani Danuty Skalskiej. Ktoś po występie napisał w Kronice Zespołu, cyt. "Wielkie dzięki za powiew Polskości, również tej kresowej. To utwierdza nas w postanowieniu trwania w wierze Ojców." 08.07.2007 Tuttlingen ".

Danuta Skalska i jej Kabaret "Pacałycha", foto : Marian Pyrek

A właśnie lwowskim bakcylem zaraziła nas Danuta Skalska - radiowa " Ciocia Bandziuchowa", redaktor "Lwowskiej Fali" Polskiego Radia Katowice i szefowa lwowskiego Kabaretu "Pacałycha". Z tej dziecięcej pasji chęci bycia aktorką, wyniesionej z domu tradycji i kultury kresowej - wyrosła nasza "Ciocia Bandziuchowa ", która swoją postawą zainspirowała innych i nas , autorki tej pracy , do naśladownictwa . N aszym zdaniem, czyni to z pani Danuty Skalskiej bohaterkę w czasach, kiedy wartości jej i teraz także bliskie nam, zdają się nie być popularne, kiedy w porównaniu z latami dorastania bohaterki, dzisiaj nie wymaga to tylu wyrzeczeń i odwagi. Pani Danusia daje nam świedectwo wytrwałości i konsekwencji w działaniu, jest dla nas wzorem patriotyzmu na miarę naszych czasów .

Promocja osoby, której poświęciliśmy uwagę w tej formie, tj. poprzez wydawnictwo/a muzyczne i cykl koncertów poprzedzonych słowem konferansjera i wykorzystanie nagrań przez nauczycieli w pracy w szkole na lekcjach, np. historii, czy j. polskiego daje szerokie możliwości edukacji związanej z historią Polski i przybliża sylwetkę pani Danuty Skalskiej, która może być autorytetem dla uczniów. Za wydawnictwem płytowym, (a wyjątkowością tego przedsięwzięcia, jest fakt, że piosenki kresowe śpiewane są tu przez dzieci i młodzież, co zdarza sie sporadycznie, tylko przy okazji konkursów i szkolnych akademii), mogą pójść informacje w prasie i innych mediach i należy tylko zadbać, aby wyeksponować decydującą rolę naszej bohaterki. Koszty takiego przedsięwzięcia na pewno sa warte poniesienia, bo promuje ono najnowszą historię Polski, a płyta będzie doskonałym materiałem dydaktycznym dla nauczycieli. Środki przeznaczone na ten cel obejmują pisanie aranżacji, zatrudnienie muzyków i nagrania studyjne, koszty związane z przygotowaniem materiału oraz produkcję płyt. Organizacja koncertów promujących płytę z udziałem samej bohaterki i Kabaretu "Pacałycha" i reportaże, wywiady poświęcone pani Danusi byłyby właściwą formą promocji. Ich wyjątkowość polega na wyjątkowym temacie i niezwykłej osobowości znalezionego przez nas w ramach Konkursu, Bohatera.

"Pomyleniec Lwowski"
DANUTA SKALSKA

Uczestniczki:

•  Małgorzata Bernacka

•  Martyna Cieślik

Opiekun: Marian Pyrek

STOWARZYSZENIE "YCHTIS"

ul. Gliwicka 288;
40-861 Katowice

tel.: 32 250 27 91

+48 601 444 802

E-mail: impresariat@ychtis.art.pl

KATOWICE, 2010

Małgorzata Bernacka
Martyna Cieślik

Nadesłał: Marian Pyrek

18.11.2009r.
RODAKpress

 
RUCH RODAKÓW : O Ruchu Dolacz i Ty
RODAKpress : Aktualnosci w RR Nasze drogi
COPYRIGHT: RODAKnet