Im zawdzięczamy wolną Polskę, a ich katom skarlenie Polaków
Upamiętnili Żubrydów
W dniach 22 i 23 października w Sanoku i Malinówce odbyły się obchody 70. rocznicy śmierci Antoniego Żubryda, ps. Zuch, dowódcy Samodzielnego Batalionu Operacyjnego Narodowych Sił Zbrojnych oraz jego żony Janiny. Oboje zostali zamordowani 24 października 1946 r. w Malinówce przez byłego AK-owca, a potem agenta UB Jerzego Vaulina. Janina Żubryd miała być w 8. miesiącu ciąży.
W Malinówce uroczystości miały miejsce na polanie przed krzyżem pamięci i przy symbolicznej mogile małżonków w miejscu ich śmierci. Wcześniej została odprawiona msza święta. Odbył się pokaz musztry paradnej i rekonstrukcja walk między podziemiem niepodległościowym a funkcjonariuszami komunistycznej bezpieki.
Antoni Żubryd był podoficerem piechoty Wojska Polskiego, podczas wojny obronnej 1939 r. walczył w obronie Warszawy, następnie w Związku Walki Zbrojnej. Nie złożył broni przed drugim sowieckim okupantem. Śmierć Żubryda oznaczała koniec działalności oddziału na Podkarpaciu, choć polowanie na jego członków trwało. Z akt IPN-u wynika, że ubecy zabili 23 z nich i aresztowali 115. Schwytano również 38 współpracowników oddziału.
Morderca Jerzy Vaulin zmarł w marcu 2015 r. Przez lata był dziennikarzem, pracował m.in. w redakcji literackiej Polskiego Radia. W wytwórni filmowej Czołówka zrealizował ponad 20 filmów. Za swoje dokonania filmowe był wielokrotnie nagradzany przez Ministra Obrony Narodowej.
W 1999 r. Sąd Okręgowy w Krośnie umorzył postępowanie przeciwko Jerzemu Vaulinowi ws. zabójstwa małżeństwa Żubrydów z powodu przedawnienia. W 2001 r. Iwona Bartólewska nakręciła film dokumentalny poświęcony losowi Żubrydów pt. "List do syna", lecz jego wyświetlanie w telewizji zablokował... Vaulin. Dokumentalista chwalił się zabójstwem Żubrydów. Przed laty stwierdził nawet, że to jego "największe bojowe przeżycie, zakończone zwycięstwem". Synowi Żubrydów - Januszowi Niemcowi (do dziś używa nazwiska siostry matki, która go adoptowała) powiedział, że powinien być mu wdzięczny. Szczątki Antoniego i Janiny Żubrydów do dziś nie zostały odnalezione.
Obchody 70. rocznicy śmierci małżeństwa Żubrydów zorganizował m.in. Urząd do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, Związek Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych, Muzeum Historyczne w Sanoku i Związek Strzelecki Rzeczypospolitej.
Tadeusz Płużański
Gazeta Polska Codziennie
04.10.2016r.
RODAKpress
