Powidoki - 10 - Krzysztof Świątek  

 

 

 

 

 

 


Powidoki - 10

Planeta małp

- Tacy celebryci jak Hołdys, Wojewódzki czy Meller udają niezależnych, rewolucyjnych, burzących schematy, wpuszczających nowoczesność. Tylko jak trzeba, to wszyscy stają się fagasami władzy - ocenia pisarz Marek Nowakowski w rozmowie z Krzysztofem Świątkiem .

- Jak Pan ocenia poziom debaty publicznej w Polsce?
- Nie jestem częstym słuchaczem radia czy obserwatorem programów w telewizji, ale od pewnego czasu zbierają się we mnie małe wybuchy. Nie, że mi to przeszkadza w życiu, tylko myślę o ludziach, o odbiorcach. Teraz, gdy ciepło, widzę faceta w krótkich gaciach chodzącego po mieszkaniu, babę w halce i od rana włączony telewizor. Towarzysz rodziny. Potem siadają do obiadu i dalej podpatrują. Niedawno odwiedziłem znajomego. Pracuje jako operator dźwigu. Miał wolne i cały dzień towarzyszył mu odbiornik telewizyjny. Nie byłem na tyle brutalny, by powiedzieć: słuchaj, jak gadamy, to wyłącz. A na ekranie dominowała planeta małp. Obserwowałem np. fragment debaty z udziałem "ważnych osobistości życia publicznego". Czyli mających autorytet albo takich, którym go nadano. Widzę brodatego faceta o nazwisku Hołdys. I on mówi jakieś absurdalne rzeczy, bzdury. Wygłasza wulgarne zdania i przyznaje mu się takie prawo, bo to artysta. Ale jeśli on jest artystą muzycznym, to nie oznacza, że ogarnia całe uniwersum.

- Ostatnio przeprowadził wywiad z generałem Jaruzelskim.
- I generał go w konia robił, bo Hołdys wykazał się niewielką wiedzą. A Jaruzelski uprawia swoistą mitologię na starość...

- ...broni życiorysu...
- ...by zostać w pamięci pokoleń jako ten, który ratował Polskę. W wywiadzie była kupa fałszu, zacierania przeszłości, co zresztą dla generała znamienne. Potem był inny program - Marcina Mellera, którego kiedyś znałem jako młodego, ciekawego życia i literatury studenta, związanego z NZS. Teraz zobaczyłem zupełnie innego człowieka. Sytego, rzucającego nie do końca strawne żarty, a potem przeczytałem, że to osobowość medialna. I gdyby Hołdys z Mellerem tylko sobie pletli - pół biedy. Ale ich opinie są uogólniane, przekazywane jako komunikat dla społeczeństwa. A ponieważ często powtarzają ich programy, to zdanie Hołdysa i Mellera dla mężczyzn w podkoszulkach i kobiet w halkach czy młodych stukających esemesy, a przy okazji gapiących się w szklane ekrany, stają się drogowskazem. To wbija się w łeb.

- Dla młodych guru stanowi Kuba Wojewódzki.
- Dla mnie to małpiszon, choć inni uważają, że niesłychanie inteligentny, błyskotliwy. Widziałem może 1,5 jego programu. Nie miałem żadnych wrażeń, raczej obrzydzenie, ale może jestem anachroniczny, może to kwestia ostrego, zdecydowanego gustu. On kreuje się na chłopca, a przecież to stary dziad pod pięćdziesiątkę. Pierrot naszych czasów.

- Pieszczochem mediów jest też Jerzy Owsiak.
- Należy do grupy wielkich "misjonarzy", która poucza społeczeństwo. Nie neguję jego zasług w zbieraniu funduszy na sprzęt medyczny. Ale on organizuje wielkie spędy młodych, jak one się nazywają?

- Przystanek Woodstock.
- Uderzyło mnie, że zaprasza na te wielotysięczne imprezy Andrzeja Wajdę czy Marka Belkę, a nigdy nie zaprosi np. Jadwigi Staniszkis, która też świetnie wchodzi w dialog z ludźmi, albo prof. Krasnodębskiego. Dla symetrii, by pokazać różnych ludzi niezależnych w myśleniu. Gdzie druga strona? Zamiast tego jest gładka papka.
Zdania celebrytów są cytowane w mediach, programy powtarzane. Ale niech oni sobie będą. Tylko jak trzeba, to wszyscy stają się fagasami władzy. Denerwuje mnie, że udają wolnych, niezależnych, rewolucyjnych, burzących zastane schematy, złe konwencje, wpuszczających nowoczesność, a gdy trzeba haracz złożyć władzy, wtedy wszyscy są murem za rządzącymi. Tak jak w PRL-u. Wychodzi fałszywa rola tych ludzi. Jako obserwator sądzę, że oni walczą w ten sposób o koryto, o profity, o to, by istnieć, mieć programy i zarabiać. Wielu z nich obraźliwie mówiło o śp. prezydencie, bo tego od nich oczekiwano. Można było nie lubić Lecha Kaczyńskiego, być jego przeciwnikiem, ale oni, w swojej niby-wolności, posuwali się do wulgaryzmów, obelg, szydzenia z cech fizycznych. Coś ohydnego, najniższy szczebel. A pretendują do roli intelektualistów, bo przecież znają języki, bywają w świecie, są oczytani. Uniwersum. A tu jest gówno nie uniwersum. Ohydny zaścianek, chór na pasku władzy, która im daje szmal. Najmimordy - krótkie, uliczne określenie najlepiej to wyjaśnia. Utrzymuje się, że to artyści i robią wszystko na własny rachunek. Jakby tylko błaznowali - ich rola. Ale oni wchodzą we wszystkie dziedziny życia publicznego i są używani do roztrząsania spraw politycznych i historycznych. Oceniają jednak zawsze tak, jak oczekuje władza. Stają się w ten sposób propagandystami aktualnej władzy, rodem z PRL-u.

- Przeciwko władzy byli jednak w okresie rządów PiS.
- Wtedy nie zmienili optyki, bo z przenikliwością diagnostyczną ocenili, że szala się z powrotem przechyli. Ale gdyby zeszła w Polsce lawina i wymiotła obecny układ, a stworzyła nowy, to pewnie jeden po drugim przesuwaliby się w kierunku władzy. Najpierw ostrożnie po zdaniu, potem większe tyrady, spicze, aż do wielkich programów i improwizacji dla rządzących. Pragnąc znów być u stołu. I na ekranach telewizorów.

- Jak było trzeba Wojewódzki zaprosił przed wyborami Donalda Tuska z synem, by pokazać, jacy to z nich równi goście.
- Bo ci showmani reprezentują niby-wolne myślenie. Kiedy jednak gdzieś wystąpi człowiek, który ma naprawdę niezależne poglądy, to przydaje mu się opinię wariata albo szalonego anarchisty.

- Albo określa się go mianem "pisowski". Tylko czy ktoś powie o panu Hołdysie albo Wojewódzkim, że są platformerscy?
- Gdy występuje celebryta, który w rzekomo niezależnych dywagacjach cały czas reprezentuje stanowisko aktualnej władzy, czyli Platformy, to mówi się: patrzcie, rozsądny człowiek. To strasznie psuje myślenie polskie, psuje myślenie odbiorców, którzy przyjmują fałszywą diagnozę. Pewne zdania powtarzane są jak sztance. A jeśli powstaje zalążek wolnej debaty - a jest wiele istotnych spraw przemilczanych, lekceważonych - to się go niszczy. Poważne debaty próbował zainicjować Jarosław Marek Rymkiewicz. Nieważne czy on jest utopistą, człowiekiem archaicznym, a jego wizja Polski przesadnie mesjanistyczna. Ale w jego rozumowaniu trzeba dostrzec ważne ziarna do dyskusji. Niech wystąpią szermierze strony przeciwnej z argumentacją.

- Jak wygląda stosunek sił, które rządzą mediami i odbiorem społecznym, dobrze pokazuje niepodjęcie z nim polemiki.
- Rymkiewicz mówił w wywiadzie o luksemburgizmie - osławionej teorii Róży Luksemburg, wedle której Polska nie ma racji bytu, bo znajduje się pod zaborami i jest rozbita. Dlatego trzeba włączyć ruch robotniczy w każdy zabór, a nie tworzyć odrębnej Komunistycznej Partii Polski. Róża Luksemburg nie widziała w ogóle Polski niepodległej. Przewidywała rewolucję światową, która zmieni sytuację wyzyskiwanych i wyzyskiwaczy. I tu wchodzi ciekawa dywagacja Jarka Rymkiewicza, że twórcy "Gazety Wyborczej" w pewnej mierze są rodzinnie obarczeni związkiem z Komunistyczną Partią Polski. A w niej się spierano - "mniejszościowcy" opowiadali się za niepodległością, a "większościowcy" byli zwolennikami luksemburgizmu. I Rymkiewicz efektownie i nie bez racji zasugerował, że synowie czy wnukowie tych działaczy są zatruci mentalnie ziarnem myślenia zasianym przez wielką Różę. Czytałem z rozkoszą rozważania Jarka, bo są literacko ciekawe i pełne skojarzeń erudycyjnych. Doprowadził wywód do wniosku, że ci ludzie nie mają poczucia ojczyzny i polskości. Pojawiła się okazja do poważnej debaty tylko zabrakło szermierzy przeciwnej strony! On jeszcze nawiązał do europeizacji, którą uważa za podejrzaną, bo dużo tam sił lewackich. I ma rację. Sił lewackich, które się przeistoczyły, bo komunizm stracił rację bytu, ale ci ludzie mają skłonność do swoistego naprawiania świata, tworzenia wielkiej międzynarodówki. Nie twierdzę, że wszystko idzie w tym kierunku, ale te siły odgrywają rolę. Dużo lewaków piastuje dziś wysokie stanowiska w UE, jak Cohn-Bendit czy związana niegdyś z komunistami Catherine Ashton. Dziś tworzą establishment, mają kupę forsy, ale w głowach ciągle panowanie nad światem, rząd dusz. Rymkiewicz ostro to formułuje. Ale czy to rozumowanie jest sprzeczne z demokratycznymi zasadami swobody debaty publicznej? Dlaczego Michnik nie wstąpił w polemiczne szranki? Jest przecież dobrym polemistą, oratorem, ma argumenty. Niech walczy wizja Rymkiewicza z wizją Michnika. A robi się inny numer. Numer się robi! Przydziela się sprawę sądowi, bo Michnik i inni czują się obrażeni. I sąd rozstrzyga. To karkołomne i antydemokratyczne - knebel na usta wszelkiej poważnej dyskusji. Bardziej strachliwi będą się teraz bali. Coś im w głowie ciekawego zaświta - a dobrze jak w głowach kiełkuje - i zrezygnują. "Przedstawię mój pogląd, a potem sąd da mi 20 tysięcy grzywny". W ten sposób można umiejętnie sterować debatą publiczną. Ludzie kodują sobie co dozwolone. Nie za bardzo w głąb, nie za śmiało, szczególnie wobec establishmentu, bo establishment upie...li przez sąd. Sam będzie siedział w wytwornych gabinetach, czytał księgi Róży Luksemburg (śmiech), a sąd weźmie delikwenta w obroty. A sądy w Polsce straciły niezawisłość.

- Panie Marku, za chwilę sam Pan usiądzie obok Jarosława Rymkiewicza na ławie oskarżonych.
- Ja nie mam już wiele do stracenia.

- Nie boi się Pan, że po tym wywiadzie mecenas Rogowski przyśle Panu pozew?
- Trudno. Może to trochę ożywi moje aktualne życie (śmiech).

- Jarosław Rymkiewicz nie chciał śpiewać w chórze chwalców "Gazety Wyborczej". Pan też nie zamierza, tylko za to trafia się do loży wykluczonych.
- Od dawna czuję, że nie jestem pieszczochem establishmentu. Na pewno nie chcę być celebrytą (śmiech). Ani autorytetem.

- Ale zna Pan procesy prof. Andrzeja Zybertowicza, Rafała Ziemkiewicza.
- W tym widzę zgniliznę życia publicznego w Polsce. Zrobiła się błotnista przepaść, grzęzawisko, które przeszkadza w swobodnym wypowiadaniu myśli. Rymkiewicz nie rzucał obelg, przeprowadził rozumowanie. Może radykalne, ale przecież myśl ludzka musi mieć swobodę, a nie być więziona i ograniczana. Jak tworzymy pole zacieśniające, to myślenie się kurczy. Sąd powinien oddalić pozew "Gazety Wyborczej", powiedzieć Michnikowi, że jest wolność słowa i ma prawo do polemiki na łamach.

- Nierównowaga w traktowaniu dwóch stron uderza. Minister Sikorski nazwał powstanie warszawskie "narodową katastrofą". Debatę z nim podjęli kibice Zawiszy Bydgoszcz, którzy wywiesili transparent: "Sikorski frajerze, honoru i dumy powstańcom nie odbierzesz".
- Ładnie to nawet sformułowali.

- Delegat PZPN obecny na meczu kazał zwinąć transparent i tego dopilnował, grożąc sankcjami.
- W ten sposób kastruje się nurt swobodnego myślenia, argumentacji. Kibice po swojemu, ale merytorycznie weszli w polemikę z ministrem. Gdzie wolność wypowiedzi? Celebryci rzucali w lekkiej, satyrycznej formie obelgi. Operowali językiem wulgarnych kalumnii, uwłaczając godności wielu, a w ogóle nie byli dotykani przez sądy. Albo sądy uznawały, że jednak w ramach swobody debaty im wolno. Umniejszano, bagatelizowano i rozgrzeszano ich działalność. A celebryci wiedzieli, że jak zaatakują tych, co trzeba, to establishment, centrum ich doceni i nagrodzi. To potwornie prostackie.

- Pojawiają się zbiorowe odruchy protestu. Kibice nie doczekali się w mediach centralnych - coraz bardziej zbliżających się do mediów Komitetu Centralnego - reakcji na wypowiedź Sikorskiego. I na swój sposób odpowiedzieli.
- Ruch kibiców jest imponujący. Oprócz chamstwa wypowiedź Sikorskiego stanowiła nietakt państwowy, bo przecież pełni on funkcję ministra spraw zagranicznych. Taki głos idzie na zewnątrz, Niemcy już się cieszą. W ten sposób podważył historię zbiorowej pamięci, która trzymała społeczeństwo w niewoli. To było tlące się zarzewie kolejnych wybuchów, także "S". Rzesze kombatantów współdziałały z Solidarnością. Generał Antoni Heda, ps. Szary, co rozbił więzienie bezpieki w Kielcach, był potem działaczem "S". I teraz syty frajer-dostojnik rzuca lekceważące zdanie o powstaniu. Jakim prawem?!

- W zbiorowym odruchu protestu coraz więcej młodych zaczyna nosić koszulki z logo znanej gazety i słowami: "Gówno prawda".
- To optymistyczne. Dowód, że nie jesteśmy jeszcze społeczeństwem niemym

Rozmawiał Krzysztof Świątek

14.09.2011r.
Tygodnik Solidarność

 
RUCH RODAKÓW : O Ruchu Dolacz i Ty
RODAKpress : Aktualnosci w RR Nasze drogi
COPYRIGHT: RODAKnet